Ir al contenido

Albuquerque

Albuquerque
Entidad subnacional
Prantilla:Multiple image

Bandera

Prantilla:Mapa de localización
Uvicación nel estau de Nuevu Méjicu

Ubicación de Albuquerque
Coordenadas 35°05′04″N 106°39′01″O / 35.084444444444, -106.65027777778
Entidad Ciudad de Estados Unidos y Gran cidá
 • País Prantilla:Geodatos Estaus Unius
Superficii  
 • Total 492,01 km² Ver y modificar los datos en Wikidata
Altol  
 • Media 1619 m s. n. m.
Puebración (2022)  
 • Total 564559 hab.
 • Densidá 1147,45 hab/km²
Huso horario Tiempo de la montaña, UTC−7 y UTC−6
Código postal 87101, 87102, 87103, 87104, 87105, 87106, 87107, 87108, 87109, 87110, 87111, 87112, 87113, 87114, 87115, 87116, 87119, 87120, 87121, 87122, 87123, 87125, 87131, 87151, 87153, 87154, 87158, 87176, 87181, 87184, 87185, 87187, 87190, 87191, 87192, 87193, 87194, 87195, 87196, 87197, 87198 y 87199
Prefijo telefónico 505
Sitio web oficial
Albuquerque New Mexico USA Street Map in Vector SVG

Albuquerque (pronunciación ingresa: Prantilla:AFIc-en), abreviá comu ABQ, es una ciá assitiá nel estau de Nuevu Méjicu (Estaus Uníus). Tien una puebración estimá, a meyaus de 2022, de 561 008 abitantis.[1]

Los sus motis, The Duke City i Burque, se refirin ala su hundación en 1706 comu La Villa de Alburquerque pol gobernaol español de Nuevu Méjicu, Francisco Cuervo y Valdez.

Nombrá n'onol al entoncis virrei de Nueva España, el dézimu duqui d'Alburquerque, esta era un puestu d'avançá nel Caminu Real, qu'unía la Ciá de Méjicu cola territorius más setentrionalis de Nueva España.

Nel censu de 2020 registró una puebración de 564 559 abitantis, de mou qu'es la 32.ª ciá más puebrá d'Estaus Uníus i la quarta más grandi del Suroesti. Es la ciá prencipal del ária metropolitana d'Albuquerque, que registró 916 528 abitantis en júliu de 2020.

Etimulugia

[adital | adital cóigu]

El nombri dela ciá tien orihin nel latín, de hechu deriva d'albus quercus que sinifica "encina branca". El nombri fue probabrimenti dau en referencia ala prevalencia delos alconoquis ena provincia de Baajós, que tienin una maera de colol brancu quandu la corteça es quitá.

La primera "r" n'Alburquerque fue endispués quitá, probabrimenti a causa dela asociación col prominenti heneral portugués Alfonso de Albuquerque, cuyu títulu de familia (entri otrus) i endispués el nombri provin dela ciá d'Alburquerqui n'España, qu'un tiempu fue dominiu del rei de Portugal i gastó la varianti ortográfica portuguesa del su nombri. El cambiu del nombri en parti fue tamién méritu delos ciaanus, que toparun difíci pronuncial el nombri orihinal.

Geografía

[adital | adital cóigu]

Assitiá nel centru-norti de Nuevu Méjicu, Albuquerque es la sedi del condau de Bernalillo.[2] Al esti está la sierra de Sandía (Sandia Mountains). El ríu Grandi flui de norti a sul al traviés del su centru, mientras que la çona conocía comu West Mesa i el Monumentu Nacional delos Petroglifus conhorman la parti ocidental dela ciá.

Albuquerque tien una delas elevacionis más altas de qualquiel ciá importanti d'Estaus Uníus con un rangu dendi los 1500 metrus sobri el nivel del mari, cerca del ríu Grandi, a más de 2000 metrus sobri el nivel del mari enas çonas de Sandia Heights i Glenwood Hills. Las mayoris alturas se topan nuna ária sin desenvolvel ena çona conocía comu Albuquerque Open Space; allí, el terrenu se eleva a unus 2100 metrus sobri el nivel del mari. El puntu más altu es el Sandia Crest, a una artitú de 3255 metrus sobri el nivel del mari.

Demugrafía

[adital | adital cóigu]

Sigún el censu de 2020, n'essi momentu la ciá tenía una puebración de 564 559 abitantis.[3] La densidá de puebración era de 1163.97 ab./km².

Del total dela puebración, el 47.7% son ispanus o latinus de qualquiel raça.

Economía

[adital | adital cóigu]

L'economía d'Albuquerque se centra ena ciencia, la melecina, la tenulohía, el comérciu, l'educación, l'entretenimientu i la coltura.

La ciá es el centru del Correol Tenulóhicu de Nuevu Méjicu, una concentración d'institucionis dedicás ala investigación i el desenvolvimientu científicu. Los prencipalis nus dentru del correol incluin instalacionis federalis comu la Base dela Fuerça Aérea de Kirtland (Kirtland AFB), los Laboratorius Nacionalis Sandia, l'Institutu d'Investigación Respiratoria Lovelace i los Servicius de Salú Presbyterianus; institucionis académicas comu la Nuversidá de Nuevu Méjicu i el Colehiu Comunitariu Central de Nuevu Méjicu, assin comu diversas impresas privás. Albuquerque tamién fue el lugal ondi se hundarun MITS i Microsoft.

Los estudius de cini tienin una presencia importanti nel estau de Nuevu Méjicu. La impresa NetFlix mantien un importanti centru de proución n'Albuquerque Studios.

Á abondus centrus comercialis ena ciá, incluíus ABQ Uptown, el Coronado Mall, el Cottonwood Mall, el Nob Hill Business Center i el Winrock Town Center. Tamién se topan una pista de carreras de caballus i casinu llamau The Downs Racetrack & Casino, assin comu el Casinu Santa Ana Star (Santa Ana Star Casino Hotel).

Anualmenti se celebra n'otubri la Fiesta Enternacional del Globu.[4] Inque el COVID-19 obrigó a cancelal l'eventu de 2020, l'eventu golvió con éssitu en 2021.

Otru lugal importanti es la Expo Nuevu Méjicu, ondi se llevan a cabu otrus eventus anualis, comu el pow wow más grandi d'América del Norti, l'Alcuentru de Nacionis, assin comu la Feria Estatal de Nuevu Méjicu.

Otrus sitius relevantis nel ária metropolitana son el Centru Coltural Nacional Ispanu, el Popejoy Hall dela Nuversidá de Nuevu Méjicu, el Santa Ana Star Center i l'Anfiteatru Isleta. La plaça d'Old Town, l'Otel i la ilesia de San Felipe de Neri acohin fiestas tradicionalis i eventus comu bodas. Tamién cerca d'Old Town se topan el Museu d'Estoria Natural i Ciencia de Nuevu Méjicu, el Museu d'Arti i Estoria d'Albuquerque, el Centru Coltural Indian Pueblo, Explora i el Parqui Biolóhicu d'Albuquerque. Nel centru d'Albuquerque se topan los teatrus estóricus comu el Teatru KiMo, i cerca dela Plaça Cívica se topa el Pabellón Al Hurricane i el Centru de Convencionis d'Albuquerque cola su Auditoriu Kiva. Debíu al tamañu dela su puebración, l'ária metropolitana recibi regularmenti la mayoría delos conciertus de música nacionalis i enternacionalis, espetáculus de Broadway i otrus grandis eventus itinerantis, assin comu música de Nuevu Méjicu i otras atuacionis musicalis localis.
Indian Pueblo Cultural Center
Assin mesmu, debíu al tamañu metropolitanu, cuenta cuna escena mui variá de restaurantis de destintas cocinas globalis, assin comu con localis dela cocina de Nuevu Méjicu, propia del estau. Sel el focu del Middle Rio Grande Conservancy District le da un contrasti agrícola al largu delas açequias col entornu dela ciá, que d'otru mou sedríe huertementi urbanu. Cortivus comu el chili de Nuevu Méjicu se cortivan en tol ríu Grandi; el chili roxu o verdi es un alimentu básicu dela cocina de Nuevu Méjicu dantis mentá. Albuquerque es unu delos prencipalis contribuyentis del AVA del Valli Meyu del Ríu Grandi con vinu de Nuevu Méjicu proucíu en varius viñeus, tamién es la sedi de varias fábricas de cervécia de Nuevu Méjicu. El ríu tamién proporciona acessu comercial ala rehión del Valli de Mesilla (que contien las ciais de Las Cruces i El Paso) al sul, cola su Valli de Mesilla AVA i el Valli Hatch ayacenti, qu'es bien conocíu polos sus chilis de Nuevu Méjicu. Se topa en varias rutas comercialis i de viahi, incluíu el ferrocarril de Santa Fe (ATSF), la Ruta 66, la Interestatal 25, la Interestatal 40 i l'Albuquerque International Sunport.[5][6]

Referencias

[adital | adital cóigu]
  1. Cita web|url=https://www.census.gov/quickfacts/fact/table/albuquerquecitynewmexico/PST045222%7Ctítulo=QuickFacts - Albuquerque city, New Mexico|fechaacceso=26 d'abostu de 2023|editorial=Oficina del Censu delos Estaus Uníus
  2. Cita web|url=http://www.naco.org/Counties/Pages/FindACounty.aspx%7Ctítulo=Find a County|fechaacceso=2011-06-07|editorial=National Association of Counties|urlarchivo=https://web.archive.org/web/20110531210815/http://www.naco.org/Counties/Pages/FindACounty.aspx%7Cfechaarchivo=2011-05-31
  3. Cita web|url=https://data.census.gov/profile/Albuquerque_city,_New_Mexico?g=160XX00US3502000%7Ctítulo=Albuquerque city, New Mexico|fechaacceso=26 d'abostu de 2023|editorial=Oficina del Censu delos Estaus Uníus
  4. Cita noticia|url=https://www.nytimes.com/2007/07/20/travel/escapes/20Ahead.html%7Ctítulo=Up, Up and Gently Away|apellidos=Dixon|nombre=Chris|fechaacceso=2018-09-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20180915084723/https://www.nytimes.com/2007/07/20/travel/escapes/20Ahead.html%7Cfechaarchivo=2018-09-15
  5. Cita libro|apellidos=Simmons|nombre=Marc|url=https://books.google.com/books?id=En4WFnjfg2AC%7Ctítulo=Hispanic Albuquerque, 1706–1846|fecha=2003|editorial=UNM Press|isbn=9780826331601|ubicación=Albuquerque|página=66|idioma=en|fechaacceso=2017-10-12
  6. Cita libro|apellidos=Julyan|nombre=Robert Hixson|url=https://books.google.com/books?id=p3fMJnT1gx0C%7Ctítulo=The Place Names of New Mexico|fecha=1996|editorial=UNM Press|isbn=9780826316899|ubicación=Albuquerque|páginas=9–10|idioma=en|fechaacceso=2017-10-12|fechaarchivo=2016-07-22|urlarchivo=https://web.archive.org/web/20160722033358/https://books.google.com/books?id=p3fMJnT1gx0C