Теллур

Теллур, ₅₂Te
Теллур
Дуудлага	/tʰeɮʊr/
Гадаад байдал	мөнгөлөг гялалзсан саарал (талст),; бор хар нунтаг (аморф)
Стандарт атомын жин Ar°(Te)
	127.60±0.03; 127.60±0.03 (товчлогдсон);
Үелэх систем дэх Теллур
	сурьма ← теллур → иод
Атомын дугаар (Z)	52
Бүлэг	16-р бүлэг (халкоген)
Үе	5-р үе
Блок	p-блок
Электрон байгуулалт	[Kr] 4d10 5s2 5p4
Давхарга бүрт	2, 8, 18, 18, 6
Физик шинж чанарууд
Төлөв	хатуу
Хайлах температур	722.66 K (449.51 °C, 841.12 °F)
Буцлах температур	1261 K (988 °C, 1810 °F)
Нягт (20° C)	6.237 г/см3
шингэн үед (х.т.)	5.70 г/см3
Хайлах энтальп	17.49 кЖ/моль
Уурших энтальп	114.1 кЖ/моль
Хувийн дулаан шингээлт	25.73 Ж/(моль·K)
Атомын шинж чанар
Исэлдэлтийн зэрэг	нийтлэг: −2, +2, +4, +6; −1,? 0,? +1,? +3,? +5
Цахилгаан сөрөг чанар	Полингийн шаталбар: 2.1
Ионжилтын энерги	1-р: 869.3 кЖ/моль ; 2-р: 1790 кЖ/моль ; 3-р: 2698 кЖ/моль ; ;
Атомын радиус	эмпирик: 140 пм
Ковалент радиус	138±4 пм
Ван дер Ваальсийн радиус	206 пм
	Спектрийн хүрээ дэх өнгөт шугамуудтеллур элементийн спектрийн шугам
Бусад шинж чанарууд
Байгалийн тархац	анхдагч
Талст бүтэц	гексагонал (hP3)
Торны тогтмолууд	a = 445.59 пм; c = 592.75 пм (20 °C)
Дулааны тэлэлт	19.0×10−6/K (20 °C)
Дулаан дамжуулалт	1.97–3.38 Вт/(м⋅K)
Соронзон чанар	дисоронзон
Моляр соронзон мэдрэмж	−39.5×10−6 см3/моль (298 K)
Юнгийн модуль	43 ГПа
Хөдөлгөх модуль	16 ГПа
Эзлэхүүний модуль	65 ГПа
Дууны хурд нимгэн саваа	2610 м/с (20 °C)
Моосын хатуулаг	2.25
Бринеллийн хатуулаг	180–270 МПа
CAS дугаар	13494-80-9
Түүх
Нэрийн үүсэл	Ромын дэлхийн бурхан Tellus нэрээр
Нээсэн	Франц Йозеф Мюллер фон Райхенштайн (1782)
Анх ялгасан	Мартин Хайнриx Клапрот
Хамгийн тогвортой изотопууд ү; з;
	Ангилал: Теллур; үзэх · хэлэлцэх · засах \| эх сурвалж

Теллур [tʰɛˈluːɐ̯] (лат. теллус „дэлхий“) нь дэс дугаар 52, Те тэмдэглэгээтэй химийн элемент юм. Үелэх системийн зургаадугаар үндсэн бүлэг буюу 16-р бүлэг, 5-р үеийн халькогенуудад ордог. Байгальд байх тархацын хувьд алттай ойролцоогоос гадна алттай химийн нэгдэл үүсгэсэн байгалийн эрдэс байдлаар ч бас байна. Талсжсан теллур нь харагдах байдлын хувьд цагаан тугалга, сурьматай адил, мөнгөлөг цагаан, гялтганасан металлын өнгөтэй байна. Механик ачаалалд бутрамтгай шинж чанартай учраас амархан нунтаглаж болно. Металл бишүүдтэй химийн нэгдэл үүсгэх үеийн шинж чанараараа хүхэр, селенид дөхөх ба хайлшинд болон интерметаллын нэгдэлд хүчтэй (хагас-)металлын шинж чанарыг үзүүлдэг.

Түүх

Энэ хэсгийг өргөтгөх хэрэгтэй.

Тархац

Теллурид	Дителлурид	Холимог халькогенид	Te(IV)-эрдэс
Гессит Ag₂Te	Калаверит AuTe₂ (моноклин)	Нагягит (навчин хүдэр) AuPb(Pb,Sb,Bi)Te_2–3S₆	Теллурит TeO₂ (орторомбо)
Алтаит PbTe	Сильванит (Au,Ag)Te₂	Тетрадимит Bi₂Te₂S	Цеманнит Mg_0,5ZnFe[TeO₃]₃•4,5 H₂O

Цахим холбоос

Wiktionary

Wiktionary: Теллур – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу

Commons: Теллур – Викимедиа дуу дүрсний сан

Теллурын мэдээлэл ба олдворт газрын тухай mindat.org хуудас дээр

Эшлэл

↑ "Стандарт атомын жин: Теллур". CIAAW. 1969.
↑ Прохаска, Томас; Иргер, Йоханна; Бенефилд, Жаклин; Бөхлке, Жон К.; Чессон, Лесли А.; Коплен, Тайлер Б.; Дин, Типин; Данн, Филип Ж. Х.; Грёнинг, Манфред; Холден, Норман Э.; Мейжер, Харро А. Ж. (2022-05-04). "Элементүүдийн стандарт атомын жин 2021 (IUPAC Техникийн тайлан)". Pure and Applied Chemistry (англи хэлээр). doi:10.1515/pac-2019-0603. ISSN 1365-3075.
↑ ^3.0 ^3.1 ^3.2 Арбластер, Жон В. (2018). Элементүүдийн кристаллографийн шинж чанарын сонгосон утгууд. Материалын Парк, Охайо: ASM International. ISBN 978-1-62708-155-9.
↑ Гринвуд, Норман Н.; Эрншоу, Алан (1997). Элементүүдийн хими (2-р хэвлэл). Butterworth-Heinemann. х. 28. doi:10.1016/C2009-0-30414-6. ISBN 978-0-08-037941-8.
↑ Аденис, Ц.; Лангер, В.; Линдквист, О. (15 June 1989). "Reinvestigation of the structure of tellurium". Acta Crystallographica Section C Crystal Structure Communications. 45 (6): 941–942. doi:10.1107/S0108270188014453.
↑ Лиде, Д. Р., ed. (2005). "Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds". CRC Хими, физикийн гарын авлага (PDF) (86-р хэвлэл). Бока Ратон (Флорида): CRC Press. ISBN 0-8493-0486-5.
↑ Вэст, Роберт (1984). CRC, Хими, физикийн гарын авлага. Бока Ратон, Флорида: Chemical Rubber Company Publishing. х. E110. ISBN 0-8493-0464-4.
↑ Кондев, Ф. Г.; Ван, М.; Хуан, В. Ж.; Наими, С.; Ауди, Г. (2021). "The NUBASE2020 evaluation of nuclear properties" (PDF). Chinese Physics C. 45 (3): 030001. doi:10.1088/1674-1137/abddae.

Иш татахад гарсан алдаа: <ref> tags exist for a group named "lower-alpha", but no corresponding <references group="lower-alpha"/> tag was found

[CIAAWтеллур-1] "Стандарт атомын жин: Теллур". CIAAW. 1969.

[CIAAW2021-2] Прохаска, Томас; Иргер, Йоханна; Бенефилд, Жаклин; Бөхлке, Жон К.; Чессон, Лесли А.; Коплен, Тайлер Б.; Дин, Типин; Данн, Филип Ж. Х.; Грёнинг, Манфред; Холден, Норман Э.; Мейжер, Харро А. Ж. (2022-05-04). "Элементүүдийн стандарт атомын жин 2021 (IUPAC Техникийн тайлан)". Pure and Applied Chemistry (англи хэлээр). doi:10.1515/pac-2019-0603. ISSN 1365-3075.

[Arblaster_2018-3] 3.0 ^3.1 ^3.2 Арбластер, Жон В. (2018). Элементүүдийн кристаллографийн шинж чанарын сонгосон утгууд. Материалын Парк, Охайо: ASM International. ISBN 978-1-62708-155-9.

[GE28-4] Гринвуд, Норман Н.; Эрншоу, Алан (1997). Элементүүдийн хими (2-р хэвлэл). Butterworth-Heinemann. х. 28. doi:10.1016/C2009-0-30414-6. ISBN 978-0-08-037941-8.

[5] Аденис, Ц.; Лангер, В.; Линдквист, О. (15 June 1989). "Reinvestigation of the structure of tellurium". Acta Crystallographica Section C Crystal Structure Communications. 45 (6): 941–942. doi:10.1107/S0108270188014453.

[7] Лиде, Д. Р., ed. (2005). "Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds". CRC Хими, физикийн гарын авлага (PDF) (86-р хэвлэл). Бока Ратон (Флорида): CRC Press. ISBN 0-8493-0486-5.

[8] Вэст, Роберт (1984). CRC, Хими, физикийн гарын авлага. Бока Ратон, Флорида: Chemical Rubber Company Publishing. х. E110. ISBN 0-8493-0464-4.

[NUBASE2020-9] Кондев, Ф. Г.; Ван, М.; Хуан, В. Ж.; Наими, С.; Ауди, Г. (2021). "The NUBASE2020 evaluation of nuclear properties" (PDF). Chinese Physics C. 45 (3): 030001. doi:10.1088/1674-1137/abddae.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[a]

[6]

[7]

[8]