Edukira joan

Yuan Chang

Wikipedia, Entziklopedia askea
Yuan Chang

(2017)
Bizitza
JaiotzaTaipei, 1959ko azaroaren 17a (66 urte)
Herrialdea Ameriketako Estatu Batuak
 Taiwan
Familia
Ezkontidea(k)Patrick S. Moore (en) Itzuli
Hezkuntza
HeziketaUniversity of Utah School of Medicine (en) Itzuli
Jarduerak
Jarduerakbirologoa eta patologoa
Enplegatzailea(k)Pittsburgheko Unibertsitatea  (2002ko uztailaren 1a -
Jasotako sariak
KidetzaAmeriketako Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionala
Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia

Yuan Chang (txinera sinplifikatuan: 张远; txinera tradizionalean: 張遠; pinyinean: Zhāng Yun; Taiwan, 1959ko azaroaren 17a) taiwandar- estatubatuar birologo eta patologoa da. Kaposiren sarkomari lotutako herpesaren birusa (KSHV) eta Merkelen zelulen poliomabirusa (ezagutzen diren zazpi onkobirusetako bi) aurkitu zituen.[1]

Bizitza

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Chang Taiwanen jaio zen eta AEBetara joan zen bizitzera txikitan. Salt Lake Cityn (Utah) hazi zen, eta doktoretza lortu zuen Utahko Unibertsitateko Medikuntza Fakultatean. Chang neuropatologian trebatu zen Stanford Unibertsitatean Dikran Horoupian neuropatologo klinikoarekin, eta eosinofilia-mialgia sindromeari eta leukoentzefalopatia multifokal progresiboari buruzko ikerketak argitaratu zituen. Aldi horretan, Julie Parsonnet-ek zuzendutako ikerketetan parte hartu zuen, eta ikerketa horiek helicobacter pylori urdaileko minbiziaren kausa zela erakutsi zuten.[2]

Ibilbidea

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Chang Columbia Unibertsitatera joan zen, zientzialari kliniko gisa lehen izendapen akademikoa lortzeko. Hasiera batean, garuneko tumoreen jatorri genetikoak aztertzeko desberdintasun adierazgarrien analisia erabiltzeko interesa bazuen ere, teknika hori Kaposiren sarkomari aplikatu zion, eta, ondorioz, giza tumore-birus berri hori aurkitu zen. 1994an, KSHV aurkitu zuen, giza herpesa-8 izenez ere ezagutzen dena (HHV-8), Patrick S. Moore senarrarekin Columbiako Unibertsitatean lan eginez.[3] Ondoren, Chang, Moore eta kolaboratzaileek birus hau Kaposiren sarkomaren eta isuri primarioko linfomaren agente etiologikoa zela frogatu zuten. Beste batzuek, berriz, Castleman gaixotasun multizentriko mota batzuen kausa zela frogatu zuten. Birusaren genomaren % 1 baino gutxiago ordezkatzen duten bi DNA zati txikietatik, KSHVren 165 kbase genoma osoa klonatu eta birusaren genoma guztiz sekuentziatu zuen hasierako aurkikuntzaren bi urteren buruan.[4] Horren ondorioz, odol-analisiak egin ziren birus horrek eragindako infekzioa detektatzeko, ziurrenik minbizia eragiten duten proteina biralak aurkitu ziren, eta birusak eragindako kartzinogenesian ihes immuneak duen zeregina argitu zen.[5]

Gaur egun, Chang Estatu Batuetako Minbiziaren Aurkako Elkarteko (American Cancer Society) Patologia Saileko irakaslea da, Pittsburgheko Unibertsitatekoa.[1]

Lanak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Chang, Y; Cesarman, E; Pessin, M (1994). «Identification of herpesvirus-like DNA sequences in AIDS-associated Kaposi's sarcoma». Science 266 (5192): 1865-9. PMID 7997879. doi:10.1126/science.7997879.
  • Moore, PS; Chang, Y (1995). «Detection of herpesvirus-like DNA sequences in Kaposi's sarcoma in patients with and without HIV infection». N Engl J Med 332 (18): 1181-5. PMID 7700310. doi:10.1056/nejm199505043321801.
  • Cesarman, E; Chang, Y; Moore, PS; Said, JW; Knowles, DM (1995). «Kaposi's sarcoma-associated herpesvirus-like DNA sequences in AIDS-related body-cavity-based lymphomas». N Engl J Med 332 (18): 1186-91. PMID 7700311. doi:10.1056/nejm199505043321802.
  • Antman, K; Chang, Y (2000). «Kaposi's sarcoma». N Engl J Med 342 (14): 1027-38. PMID 10749966. doi:10.1056/nejm200004063421407

Sariak eta aintzatespenak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Changek hainbat sari jaso ditu bere lanagatik, besteak beste,

  • Minbiziaren Ikerketan Meyenburg Fundazioaren Saria.
  • Robert Koch Saria.[6]
  • Minbiziaren Ikerketan Sloan-Kettering Paul Marks Saria.[6][7]
  • Zientzia eta Teknologiaren Bikaintasunaren New Yorkeko Alkatearen Saria.
  • Minbiziaren Ikerketan Carns Charles Mott Sari Orokorra.[6]
  • Minbiziaren Elkarteko Ikerketa Katedra.[6]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ a b (Gaztelaniaz) Stadler, Marta Macho. (2018-11-17). «Yuan Chang, viróloga» Mujeres con ciencia (kontsulta data: 2025-11-18).
  2. ↑ (Ingelesez) «Yuan Chang – NAS» https://www.nasonline.org/ (kontsulta data: 2025-11-20).
  3. ↑ (Ingelesez) THE DOCTOR'S WORLD; Going Off the Beaten Path to Track Down Clues About AIDS (Published 1994). 1994-12-20 (kontsulta data: 2025-11-18).
  4. ↑ Russo, J. J.; Bohenzky, R. A.; Chien, M. C.; Chen, J.; Yan, M.; Maddalena, D.; Parry, J. P.; Peruzzi, D. et al.. (1996-12-10). «Nucleotide sequence of the Kaposi sarcoma-associated herpesvirus (HHV8)» Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 93 (25): 14862–14867.  doi:10.1073/pnas.93.25.14862. ISSN 0027-8424. PMID 8962146. PMC 26227. (kontsulta data: 2025-11-18).
  5. ↑ Moore, Patrick S.; Chang, Yuan. (2003). «Kaposi's sarcoma-associated herpesvirus immunoevasion and tumorigenesis: two sides of the same coin?» Annual Review of Microbiology 57: 609–639.  doi:10.1146/annurev.micro.57.030502.090824. ISSN 0066-4227. PMID 14527293. PMC 3732455. (kontsulta data: 2025-11-18).
  6. ↑ a b c d (Ingelesez) «Yuan Chang, M.D.» ASM.org (kontsulta data: 2025-11-20).
  7. ↑ (Ingelesez) «Paul Marks Prize for Cancer Research | Memorial Sloan Kettering Cancer Center» www.mskcc.org (kontsulta data: 2025-11-18).

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Yuan_Chang&oldid=10462930"(e)tik eskuratuta