M'zab

M'zab
Tipo	xacemento arqueolóxico
Parte de	Deserto de Alxeria
Localización
División administrativa	Provincia de Ghardaïa, Alxeria
	32°29′14″N 3°40′53″L / 32.4872, 3.6814
Composto por	27
Características
Superficie	Patrimonio da Humanidade: 665,03 ha
Patrimonio da Humanidade
Tipo	Patrimonio cultural → Mundo árabe
Data	1982 (6ª Sesión), Criterios de Patrimonio da Humanidade: (ii), (iii) e (v)
Identificador	188
Monumentos do patrimonio cultural de Alxeria
Sitio web	opvm.dz

O M'zab, ou Mzab (mosabita: Aghlan, árabe مزاب Mzāb), é unha rexión natural do norte do deserto do Sáhara na provincia de Ghardaïa, Alxeria. Está situada a 600 km. ao sur de Alxer e ten aproximadamente 360.000 habitantes (estimación de 2005).^[1]^[2]

Xeoloxía

O M'zab é unha meseta calcaria, centrada no val do Wad M'zab (Oued Mzab).^{[Cómpre referencia]}

Historia

Mercado na praza principal de Ghardaïa en 1970

O mozabitas ("Ath Mzab") é unha rama dunha gran tribo dos bérberes, os Iznaten, que vivían en amplas zonas do sur central de Alxeria. Moitas letras e símbolos Tifinagh están gravados arredor do val do Mzab.

Tras a conquista musulmá do Magreb, os mozabitas convertéronse en musulmáns da escola mu'tazili. A poboación cristiá indíxena persistiu ata o século XI.^[3] Tras a caída do estado rustamida, a familia real rustamida con algúns dos seus cidadáns elixiu o val do Mzab como refuxio. Non obstante, os rostemíes eran ibadíes e enviaron un predicador (Abu Bakr an-Nafusi) que converteu con éxito os mozabitas indíxenas.

Francia conquistou Alxeria en 1830. O M'zab foi anexionado a Francia só en 1882 e volveu ao dominio indíxena alxeriano no verán de 1962 tras a súa independencia nacional. Ghardaia (Taghardait) é a cidade principal e capital do M'zab, e El Atteuf (Tajnint) é o asentamento máis antigo da rexión. Beni Isguen (At Isgen) é a cidade islámica bérber máis sagrada. Prohíbe a todos os non m'zabitas de varias seccións da cidade e a todos os estranxeiros pasar a noite dentro dos seus muros. Melika (At Mlichet) está poboada por unha cidade cabila chamada Mlikch que ata agora se atopa preto de Bouira, e contén amplos cemiterios e unha mesquita histórica no centro do ksar (aldea amurallada), e Bounoura (At Bounour) é un ksar histórico que contén un palmeiral de Azwil, mentres que El Guerrara (Igraren) e Berriane (Iberguen) forman parte do M'zab desde o século XVII.^[4]

Arquitectura

Hai cinco qsur "aldeas amuralladas" (ksour) situadas en afloramentos rochosos ao longo do Wəd Mzab, coñecidas colectivamente como a Pentápole, fundadas entre 1012 e 1350.^[5] Son: Ghardaïa (Tagherdayt), o principal asentamento actual; Beni Isguen (At Isjen) (árabe: بني يزقن); Melika (At Mlishet); Bounoura (At Bunur); e El Atteuf (Tajnint), o máis antigo dos cinco asentamentos.^[6] Engadindo os asentamentos máis recentes de Bérianne e El Guerrara, complétase a Heptápole de Mzab.

A combinación do purismo funcional da fe ibāḍī^[7] co modo de vida necesario preto dun oasis levou a unha estrita organización do terreo e do espazo. Cada cidadela ten unha mesquita semellante a unha fortaleza, cuxo minarete servía como torre de vixía.^[8] Construíronse casas de tamaño e tipo estándar en círculos concéntricos arredor da mesquita. A arquitectura dos asentamentos de M'zab foi deseñada para unha vida comunitaria igualitaria, con respecto á privacidade familiar. O estilo de construción de M'zab é de tipo libio-fenicio, máis concretamente de estilo bérber e foi replicado noutras partes do Sáhara.^[9]

No verán, os M'zabitas migraban a "cidadelas de verán" centradas en oasis de palmeiras. Trátase dun dos principais grupos de oasis do deserto do Sáhara e está delimitado por un territorio árido coñecido como chebka, atravesado por leitos de ríos secos.

O val do M'zab foi declarado Patrimonio da Humanidade pola UNESCO en 1982, como un exemplo intacto de hábitat humano tradicional perfectamente adaptado ao medio ambiente.^[5]

Sociedade

A natureza illada da Ibāḍiyya preservou a zona, e Ibāḍī Sezzaba continúa a dominar a vida social da zona. Un consello federal, Majlis Ammi Said, reúne a representantes dos sete asentamentos, así como de Ouargla, unha antiga cidade situada a 200 km ao sueste do val de Mzab. Este consello forma un órgano federativo para asuntos relixiosos, sociais e, cada vez máis, culturais. O consello federal relixioso representa un "tipo de goberno islámico" que é único hoxe en día.

Numerosos detalles da vida social da Ibāḍiyya están rexidos por este goberno islámico, como o peso do ouro que se lle dá como dote a unha muller (máximo 60 g) e a duración das celebracións da voda (tres días). O consello toma decisións sobre detalles como as dotes, as celebracións e a vestimenta. Adoitaba impor castigos como o exilio e unha forma de tabriyya "corentena" na que o infractor non pode interactuar cos seus concidadáns. Non obstante, coa integración económica, social e política en Alxeria, esas sancións son menos eficaces e tenden a ter máis impacto nas mulleres.Modelo:Dubidosa

A lingua local dos mozabitas é a mosabita (Tumẓabt), unha rama do grupo zenati das linguas zenati das linguas bérberes.

Ghardaya é tamén un dos catro grandes territorios militares e administrativos nos que se divide o sur de Alxeria.

Demografía

Os sezzaba son ibadíes.^[10]

Persoas notables

Moufdi Zakaria, poeta alxeriano, autor do Himno Nacional.^{[Cómpre referencia]}

Notas

Referencias

↑ "M'zab - LookLex Encyclopaedia".
↑ "Ghardaia Algeria - Travel to the Mzab Valley".
↑ Hrbek, Ivan (1992). Africa from the Seventh to the Eleventh Century. Unesco. International Scientific Committee for the Drafting of a General History of Africa. J. Currey. p. 34. ISBN 0852550936.
↑ "M'zab".
↑ ^5,0 ^5,1 "M'Zab Valley". WHC. UNESCO. Consultado o 2 de xullo de 2021.
↑ Urwin, Simon (16 de abril de 2021). "The fortified cities on the fringes of the Sahara". BBC Travel. Consultado o 2 de xullo de 2021.
↑ Benkari-Boudidah, Naima. L'architecture des mosquées Ibadites au M'Zab, Djerba et Oman Tome II: Lecture des Principes de Conception et de Construction. Presses Académiques Francophones, 2014.
↑ Benkari, Naima. "THE ARCHITECTURE OF IBADI MOSQUES IN M'ZAB, DJERBA, AND OMAN." Journal of Islamic Architecture 5.4 (2019).
↑ Houtsma, Martijn Theodoor (1987). "Mzab". E.J. Brill's first encyclopaedia of Islam, 1913–1936 2. BRILL. p. 167. ISBN 90-04-08265-4.
↑ Glassé, Cyril. 2008. The New Encyclopedia of Islam. Walnut Creek CA: AltraMira Press, p. 39

Véxase tamén

Outros artigos

Artigo 1

Ligazóns externas

UNESCO Advisory Body Evaluation

[1] "M'zab - LookLex Encyclopaedia".

[2] "Ghardaia Algeria - Travel to the Mzab Valley".

[3] Hrbek, Ivan (1992). Africa from the Seventh to the Eleventh Century. Unesco. International Scientific Committee for the Drafting of a General History of Africa. J. Currey. p. 34. ISBN 0852550936.

[4] "M'zab".

[whc-mzab-5] 5,0 ^5,1 "M'Zab Valley". WHC. UNESCO. Consultado o 2 de xullo de 2021.

[6] Urwin, Simon (16 de abril de 2021). "The fortified cities on the fringes of the Sahara". BBC Travel. Consultado o 2 de xullo de 2021.

[7] Benkari-Boudidah, Naima. L'architecture des mosquées Ibadites au M'Zab, Djerba et Oman Tome II: Lecture des Principes de Conception et de Construction. Presses Académiques Francophones, 2014.

[8] Benkari, Naima. "THE ARCHITECTURE OF IBADI MOSQUES IN M'ZAB, DJERBA, AND OMAN." Journal of Islamic Architecture 5.4 (2019).

[Houtsma-9] Houtsma, Martijn Theodoor (1987). "Mzab". E.J. Brill's first encyclopaedia of Islam, 1913–1936 2. BRILL. p. 167. ISBN 90-04-08265-4.

[10] Glassé, Cyril. 2008. The New Encyclopedia of Islam. Walnut Creek CA: AltraMira Press, p. 39

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]