पुचः ६ तत्त्व

↓ पिरियड
४	क्रोमियम (Cr) 24 Transition metal
५	मोलिब्देनम (Mo) 42 Transition metal
६	तङ्गस्तेन (W) 74 Transition metal
७	सिबोर्गियम (Sg) 106 Transition metal
लिजेन्द प्राकृतिक तत्व सिन्थेटिक तत्त्व

ग्रुप ६, IUPAC शैलीं ल्याः बियातःगु, तत्त्वमांय् तत्त्वया छगू ग्रुप ख। थुकिया दुजःत क्रोमियम (Cr), मोलिब्डेनम (Mo), टंगस्टन (W), व सीबोर्जियम (Sg) ख। थ्व फुक्कं संक्रमणकालीन धातु ख व क्रोमियम, मोलिब्डेनम व टंगस्टन अपवर्तनशील धातु ख।

थ्व तत्त्वया इलेक्ट्रोन कन्फिगरेसनं छगू एकीकृत प्रवृत्तियात अनुसरण याइमखु, अथे जुसां दकलय् पिनेया खोलं रासायनिक ब्यवहारया प्रवृत्तिनाप स्वापू तइ:

Z	तत्व	शेल पतिकं इलेक्ट्रोन
२४	क्रोमियम	२, ८, १३, १
४२	मोलिब्डेनम	२, ८, १८, १३, १
७४	टंगस्टन	२, ८, १८, ३२, १२, २
१०६	सीबोर्जियम	२, ८, १८, ३२, ३२, १२, २

"पुचः ६" थ्व पुचःया न्हुगु IUPAC नां ख; पुलांगु शैलीया नां पुलांगु अमेरिकी प्रणालीइ (CAS) " ग्रुप VIB " वा युरोपेली प्रणालीइ " ग्रुप VIA " (पुलांगु IUPAC) ख। पुचः ६ यात पुलांगु शैलीया समूह क्रस नां भिआइए (अमेरिकी प्रणाली, सीएएस) वा भिआइबी (युरोपेली प्रणाली, पुलांगु आइयूपीएसी) दुगु समूहलिसे अलमल यायेमज्यू । व पुचःयात आः पुचः १६ धाइ ।

रसायन विज्ञान

मेमेगु पुचः स्वया भिन्न, थ्व परिवारया दुजःतयेसं थुकिया इलेक्ट्रोन कन्फिगरेसनय् प्याटर्न क्यनि मखु, छाय् धाःसा पुचःया निम्ह हल्का दुजःत अफबाउ सिद्धान्तया अपवाद ख:

जेड	तत्व	ल्याःया बोहर मोडेल
२४	क्रोमियम	२, ८, १३, १
४२	मोलिब्डेनम	२, ८, १८, १३, १
७४	टंगस्टन	२, ८, १८, ३२, १२, २
१०६	सीबोर्जियम	२, ८, १८, ३२, ३२, १२, २

पुचःया न्हापांया स्वंगु दुजःतय् निंतिं जक अप्वः धया थें रसायनिक नियम खनेदूगु दु । सीबोर्जियमया रसायनशास्त्र तसकं स्थापित मजूगुलिं ल्यंगु खण्डय् तत्वमांय् थुकिया च्वय् या जलाःखलाया बारेय् जक खँ ल्हाइ । पुचलय् दूगु तत्त्वत, पुचः ७–११या थें, तच्वःगु नाइगु फुति दइ, व उच्च अक्सिडेसन अवस्थाय् वाष्पशील यौगिक दयेकिगु या। पुचःया दक्वं तत्त्वत अपेक्षाकृत गैरप्रतिक्रियाशील धातुत खः गुकिया अप्वः नाइगु फुति दु (१९०७ °C, २४७७ °C, ३४२२ °C); टंगस्टनया धातु दक्वं धातुत मध्ये दकलय् अप्वःगु नाइगु फुति दूगु धातु खः । धातुतेसं थी-थी अक्सिडेसन अवस्थाय् यौगिक दयेकि: क्रोमियमं −२ निसें +६ तक्कया सकल अवस्थाय् यौगिक दयेकि: डाइसोडियम पेन्टाकार्बोनिलक्रोमेट, डाइसोडियम डेकार्बोनिलडाइक्रोमेट, बिस(बेन्जिन)क्रोमियम, ट्राइपोटासियम पेन्टानिट्रोसाइनोक्रोमेट, क्रोमियम( II ,) क्रोमियम (IV) क्लोराइड, पोटासियम टेट्रापेरोक्सोक्रोमेट (V), व क्रोमियम (VI) डाइक्लोराइड डाइअक्साइड ; मोलिब्डेनम व टंगस्टनया निंतिं नं अथे हे जुइ, तर +६ अवस्थाया स्थायित्व पुचःया क्वय् या तत्वय् अप्वया वनि। अक्सिडेसन अवस्थाया आधारय् यौगिकत बेसिक, एम्फोटेरिक, वा अम्लीय जुइ; धातुया अक्सिडेसन अवस्थालिसे एसिडिटी अप्वया वनी ।

दयाच्वनिगु अवस्था व उत्पादन

क्रोमियम प्राकृतिक रुपं खनेदइगु तसकं साधारण तत्त्व खः । थ्व पृथ्वीया क्रस्टय् २१गु दकलय् अप्व दूगु तत्त्व ख गुकिया औसत एकाग्रता १०० पीपीएम दु। क्रोमियमया दकलय् साधारण अक्सिडेसन अवस्था शून्य, त्रिभ्यालेन्त व हेक्साभ्यालेन्त अवस्था ख। अप्वः धया थें प्राकृतिक रुपं दयाच्वंगु क्रोमियम हेक्साभेलेन्ट अवस्थाय् दइ । हलिंया करिब न्याब्वय् निब्वः क्रोमियम दक्षिण अफ्रिकाय् उत्पादन जुइ, व वया लिउने कजाखस्तान, भारत, रुस, व टर्की जुइ। क्रोमियम क्रोमाइट अयस्कया रुपय् उत्खनन याइ।

मोलिब्डेनमयात मूकथं मोलिब्डेनाइटं परिष्कृत याइ । थ्व मुख्यतः संयुक्त राज्य अमेरिका, चीन, चिली, व पेरुइ उत्खनन जुइ, गुकिया कुल मात्रा दच्छिया २ लख टन उत्पादन जुइ।

टंगस्टन पृथ्वीइ सामान्य तत्त्व मखु, पृथ्वीया क्रस्टय् औसतन १.५ पीपीएम एकाग्रता दु। टंगस्टन मुख्यतः खनिज wolframite व scheelite, व थ्व सामान्यतया प्रकृतिइ छगू स्वतन्त्र तत्त्वया रुपय् गबलें नं खने मदु। हलिमय् दकलय् अप्व टंगस्टन उत्पादक देय् चीन, रुस व पोर्चुगल ख।

सीबोर्जियम छगू ट्रान्सयुरेनियम तत्त्व ख गुकियात क्यालिफोर्नियम -२४९ य् अक्सिजन -१८ न्यूक्लियस नापं बम प्रहार याना कृत्रिम रुपं दयेकिगु या। थ्व कृत्रिम खः, उकिं थ्व प्रकृतिइ दइ मखु ।

सावधानी

हेक्साभेलेन्ट क्रोमियम कम्पाउण्ड जेनोटक्सिक कार्सिनोजेन खः । सीबोर्जियम छगू रेडियोधर्मी सिन्थेटिक तत्त्व ख गुकियात प्रकृतिइ मदु; दकलय् स्थीर ज्ञात आइसोटोपया अर्ध-जीवन १४ मिनेट ति जक जुइ।

ज्या

• मिश्र धातु
• उत्प्रेरक
• तच्वःगु तापक्रम व अपवर्तनशील अनुप्रयोग, गथेकि वेल्डिङ्ग इलेक्ट्रोड व भट्टीया घटक ।
• धातु विज्ञान, गुबलें गुबलें जेट इन्जिन व ग्यास टर्बाइनय् छ्यली ।
• रङ्ग व पिगमेन्त
• त्यानिङ्ग
• छाःगु सामान दयेकेत

जैविक अवस्था

पुचः ६या तत्वत थ्व ल्याखनय् उल्लेखनीय दु कि थुकिलि जीवया जैविक रसायनशास्त्रय् ज्ञात भूमिका दूगु ई ५ व ६ य् छुं जक्क तत्त्व दु: मोलिब्डेनम मनु नापं यक्व जीवया इन्जाइमय् सामान्य तत्व ख, व टंगस्टन छुं आर्केया दसु पारोकोकस फ्युरिओसस य् खनेदु। थ्व स्वया भिन्न, व न्हापांगु पंक्तिया डी-ब्लक संक्रमण धातुया निंतिं असामान्य रुपय्, क्रोमियमया जैविक भूमिका म्हो खनेदु, यद्यपि थ्व छुं स्तनधारी प्राणीइ ग्लुकोज मेटाबोलिज्म एन्जाइमया छगू भाग जुइगु खने दु।

स्वयादिसँ

• रसायनशास्त्र
• क्रोमियम
• मोलिब्डेनम
• टंगस्टन
• सीबोर्जियम