Factchecking
Factchecking (Nederlands: feitencontrole) is het beoordelen van de juistheid van feiten in informatie of beweringen van bijvoorbeeld politici en deskundigen.
Factchecking is onder te verdelen in een externe en interne vorm. In de externe vorm wordt een analyse gepubliceerd van de juistheid van een politieke bewering, nieuwsbericht of andere openbare tekst. In de interne vorm controleert de uitgever zelf de informatie om te voorkomen dat onjuiste inhoud wordt gepubliceerd.[1] Deze vorm is afkomstig uit de Amerikaanse journalistiek van de periode tussen 1920 en 1940, toen publicatietijdschriften personeel aanstelden met factchecking als enige taak.[2]
Methoden en technieken
[bewerken | brontekst bewerken]CRAAP-test
[bewerken | brontekst bewerken]De CRAAP-test is een test om de betrouwbaarheid van bronnen te beoordelen. Deze is in 2004 ontwikkeld door Sarah Blakeslee, een voormalige bibliothecaris aan de California State University in Chico.[3] Het acroniem staat voor:
- Currency: De actualiteit van de informatie.
- Relevance: Het belang van de informatie voor jouw behoeften.
- Authority: De bron van de informatie, zoals de auteur, uitgever of organisatie.
- Accuracy: De betrouwbaarheid, waarheidsgetrouwheid en juistheid van de inhoud.
- Purpose: De reden waarom de informatie bestaat.[4]
Toulmin-model
[bewerken | brontekst bewerken]Het Toulmin-model is ontwikkeld door Stephen Toulmin, een Britse filosoof. Het model bevat zes componenten, waarvan de eerste drie het doel hebben om het argument te analyseren en evalueren en de laatste drie verband houden met de mate van zekerheid. De elementen zijn:
- Het standpunt, dit is de bewering die de auteur probeert te bewijzen.
- De gegevens, dit zijn het bewijs en de feiten die de bewering ondersteunen.
- De rechtvaardiging, dit zijn de veronderstellingen die het gegeven aan de bewering koppelt.
- De onderbouwing, die extra ondersteuning biedt voor de rechtvaardiging.
- Het voorbehoud, waarmee wordt aangegeven onder welke omstandigheden het standpunt mogelijk niet opgaat.
- De concessie, waarin wordt erkend dat er ook andere geldige manieren zijn om naar de situatie te kijken.[5]
Bekende factcheckers
[bewerken | brontekst bewerken]- Vlaanderen
- VRT-factcheck[6]
- Knack-factcheck, de arbiter (Twitteraccount @ArbiterOfTweet)
- factcheck.vlaanderen[7]
- Nederland
- Nieuwscheckers, een project van de Universiteit Leiden.[8][9]
- Internationaal
- Verenigde Staten: Snopes, Politifact en projecten van het Poynter Institute zoals het International Fact-Checking Network[9]
- Frankrijk: Acrimed[10]
Zie ook
[bewerken | brontekst bewerken]- ↑ Graves, Lucas (25 februari 2019). Fact-Checking as Idea and Practice in Journalism. Oxford Research Encyclopedia of Communication (Oxford University Press). DOI: 10.1093/acrefore/9780190228613.013.808.
- ↑ Strijd om het feit: De opkomst van factcheckers binnen en buiten de journalistiek. Factchecken (1 februari 2017). Geraadpleegd op 6 december 2025.
- ↑ (en) Wolnick, Meridith, LibGuides: Source Evaluation: CRAAP. guides.lib.virginia.edu. Geraadpleegd op 6 december 2025.
- ↑ (en) Fötsch, Norma, LibGuides: Literature search: CRAAP: quality assessment. libguides.ru.nl. Geraadpleegd op 6 december 2025.
- ↑ Toulmin Argument - Purdue OWL® - Purdue University. owl.purdue.edu. Geraadpleegd op 6 december 2025.
- ↑ VRT-factcheck. Gearchiveerd op 8 februari 2023.
- ↑ factcheck.vlaanderen
- ↑ Nieuwscheckers. Gearchiveerd op 1 juni 2023.
- 1 2 De strijd tegen nepnieuws (2): Wie checkt de factcheckers? 27 februari 2018. Gearchiveerd op 21 mei 2023.
- ↑ Acrimed. Gearchiveerd op 30 juni 2023.
