Dieldrina
| Dieldrina | |
|---|---|
 | |
| Formula kimikoa | C12H8Cl6O |
| SMILES kanonikoa | 2D eredua |
| SMILES isomerikoa | C1[C@@H]2[C@H]3[C@@H]([C@H]1[C@H]4[C@@H]2O4)[C@]5(C(=C([C@@]3(C5(Cl)Cl)Cl)Cl)Cl)Cl |
| MolView | 3D eredua |
| Mota | LSM-36947 |
| Ezaugarriak | |
| Dentsitatea | 1,75 g/cm³ (20 ℃, solido) |
| Disolbagarritasuna | 0,02 g/100 g (ur, 20 ℃) |
| Fusio-puntua | 176 ℃ |
| Lurrun-presioa | 0 mmHg (25 ℃) |
| Masa molekularra | 377,870630956 Da |
| Erabilera | |
| Rola | occupational carcinogen (en)  eta kantzerigeno |
| Arriskuak | |
| Denboran ponderatutako esposizio muga | 0,25 mg/m³ (10 h, Ameriketako Estatu Batuak) |
| IDLH | 50 mg/m³ |
| Identifikatzaileak | |
| InChlKey | DFBKLUNHFCTMDC-PICURKEMSA-N |
| CAS zenbakia | 60-57-1 |
| ChemSpider | 10292746 |
| PubChem | 969491 |
| Gmelin | 34696 |
| ChEMBL | CHEMBL1873703 |
| RTECS zenbakia | IO1750000 |
| ZVG | 510171 |
| DSSTox zenbakia | IO1750000 |
| EC zenbakia | 200-484-5 |
| ECHA | 100.000.440 |
| MeSH | D004026 |
| UNII | I0246D2ZS0 |
| KEGG | C13718 |
Dieldrina konposatu organikoa da, C12H8Cl6O formula duena organokloratuen familiakoa. Solido arrexka da. Uretan disolbaezina, baina disolbagarria ohiko disolbatzaile organikoetan. Intsektizida gisa baliatu izan da[1][2].
Dieldrina poluitzaile organiko iraunkorra da eta Stockholmeko Hitzarmenak fabrikatzea eta usatzea debekatzen du[3].
Sintesia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Dieldrina Diels-Alder erreakzio bati jarraituz eratzen da eta horri zor dio izena. Hexakloro-1,3-ziklopentadienoa Norbornadienorekin erreakzionarazten da aldrina sortuaz. Ondoren, aldrina peroxido azido batez tratatzen da, azido perazetikoz adibidez[4].
Dieldrina teknikoak % 5-15 bitarteko ezpurutasun kloratuak izan ditzake, aldrina eta endrina bereziki.
Erabilera
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Dieldrina intsektizida gisa usatu da nekazaritzan, eritasun-bektoreak diren intsektuak kontrolatzeko eta termitak borrokatzeko.
Toxikotasuna
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Dieldrinaren erdibizitza lurzoruan 5 urtekoa da. Halaber, aldrina intsektizida oso azkar bihurtzen da dieldrina eta, ondorioz, ingurugiroan dagoen dieldrina-kontzentrazioa handiagoa da erabilerak aditzera emango lukeena baino[5].
Dieldrina oso toxikoa da arrainentzat eta ur-bizidunentzat, igelentzako bereziki beren enbrioiek bizkarrezurraren deformazioak izan baititzakete dieldrina-kontzentrazio oso txikitan ere.
Dieldrina lipodisolbagarria da eta gantzetan metatzen da. gainera kate trofikoan gora kontzentrazioa handitu egiten da. Gizakiongan ere aurkitu izan da.
Iraupen luzeko dieldrina-esposizioak, baxuak izan arren, gizakiongan buruko minak, zorabioak, suminkortasuna, botagura eta muskulu-espasmoak eragiten ditu[6].
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ (Ingelesez) PubChem. «Dieldrin» pubchem.ncbi.nlm.nih.gov (kontsulta data: 2024-10-10).
- ↑ «ZT Hiztegi Berria» zthiztegia.elhuyar.eus (kontsulta data: 2024-10-10).
- ↑ Stockholm Convention on Persistent Organic Pollutants. .
- ↑ Tedder, John M.; Nechvatal, Antony; Jubb, A. H.. (1975). Industrial products. Wiley ISBN 978-0-471-85014-4. (kontsulta data: 2024-10-10).
- ↑ Pang, Shimei; Lin, Ziqiu; Li, Jiayi; Zhang, Yuming; Mishra, Sandhya; Bhatt, Pankaj; Chen, Shaohua. (2022-03-29). «Microbial Degradation of Aldrin and Dieldrin: Mechanisms and Biochemical Pathways» Frontiers in Microbiology 13: 713375. doi:. ISSN 1664-302X. PMID 35422769. PMC 9002305. (kontsulta data: 2024-10-10).
- ↑ «Aldrin/Dieldrin | ToxFAQs™ | ATSDR» wwwn.cdc.gov (kontsulta data: 2024-10-10).
Ikus, gainera
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]| Autoritate kontrola |
|
|---|
